سالن تئاتر تبریز تبريز نمونه اي از شاهكارهاي معماري اوايل قرن معاصر بود كه توسط معماران روسي در باغهاي مسجد جامع عليشاه بنا گرديد. اين بنا اقتباسي از چند تيپ ساختماني مشابه روسي، در سه شهر سن پترزبورگ، تفليس و كي يف بود كه سالنهاي مذكور هنوز هم به حيات خود ادامه ميدهند.
احداث اين سالن از طرف فرمانده وقت در آذربايجان پايه گذاري شد و باوجود طولاني شدن زمان ساخت، سرانجام در 1306ش. آماده بهره برداري و در شهريور ماه همان سال افتتاح گرديد. در همين زمان، گروههاي جديد هنري در تبريز تاسيس شد و نويسندگان وهنرمندان زيادي در آن شروع به كار كردند. يكي از اين گروهها هيتا نمايش بود كه پس از مدتي دست از فعاليت كشيد.
سالن تئاتر تبريز بعلت داشتن گچبريهاي كم نظير و لژهاي مخصوص با گنجايش 700 نفر تماشاگر در در ايران آن زمان، بي همتا بود. معماري تالار به گونه اي بود كه نياز به سيستم صوتي نداشت و نفرات نشسته در رديف اول و آخر، صدا را بوضوح و يكنواخت مي شنيدند.
پيدايش سينماها، فقدان هنر پيشه زن و اجباري بودن زبان فارسي در تئاتر باعث ركود تئاتر و نمايش گرديد. اين وقفه با اشغال كشور توسط قواي متفقين در شهريور 1320 و سقوط نظام استبدادي برطرف شد و تئاتر تبريز پس از رفع موانع و محدوديت هاي زباني، مجددا تجديد حيات نمود و انجمن روابط فرهنگي ايران و شوروي سابق با دعوت از هنرمندان آذربايجان به تبريز سعي در پررونق سازي اين هنر نمود؛ اجراي نمايشنامه هاي بزرگ و كنسرت از طرف آنان باعث شد هنر تئاتر و موسيقي در تبريز بين سالهاي 1320 تا 1325 به اوج شكوفايي برسد و براي اول بار در تبريز اركستر 60 نفري بوجود آيد.
پس از سقوط دموكراتها و با ايجاد محدوديتها و ممانعتهاي رژيم سابق در 1326، هنر تئاتر به انحطاط رفت و كنسرت آذربايجان به گروه كوچك راديو محدود گرديد و سالن ارك تبريز تبديل به انبار نگهداري ملزومات شد.
———–
تالار ارک یا تئاتر شیر و خورشید تبریز، یادگار دوران پرفروغ نمایش تبریز، اواخر حکومت قاجاریه، در بخشی از زمینهای محوطه ارک علیشاهی، که در پی اقدامات شهرسازی سالهای پس از دهه 1300 جهت احداث خیابانهای عریض اتومبیلرو و تغییر ساختار شهری، به باغ و گردشگاه عمومی تبدیل شده بود، همزمان با احداث مراکز خدماتی و تفریحیای مانند بیمارستان، دبیرستان، کتابخانه احداث گردید.
با وجود آنکه تالار ارک تبریز با اقدامات سپهبد امیر احمدی بهوسیله معماران روس به سبک تماشاخانههای پطرزبورگ طراحی و ساخته شده بود اما به یقین میتوان این ساختمان آجری را از نقاط عطف و قابل تحسین معماری دوره قاجار در تبریز قلمداد نمود.
در جلد دوم کتاب گزیده اسناد نمایش در ایران در خصوص احداث این بنا آمده است:
در “طرف شرق این محوطه ]باغ ملی ارک[ سن تئاتر جدیدی بنا نمودهاند كه در ایران به این خوبی هنوز یك سن تاسیس نشده است. تنها میتوان سن مسجد سلیمان را كه انگلیسیها جدیدا بنا كردهاند را استثنا كنیم زیرا آن یكی با سنهای اروپا ابدا تفاوتی ندارد. بنای سن تئاتر به همت هیئت شیر و خورشید سرخ و امیر لشكر به پایان رسیده و مشتمل بر دو طبقه است كه هر كدام از آنها دارای 16 لژ شش نفری است.”
این تئاتر با گنجایش سالن 800 نفر (طول سالن 30 متر و عرض آن 10 متر بود) یادآور نمایشهایی چون آی با کلاه و آی بیکلاه (مرحوم غلامحسین ساعدی) میباشد.
تالار ارک تبریز شب شنبه 18 شهریور سال 1306 با اجرای نمایش طبیب اجباری افتتاح و در سال 1359 تخریب گردید.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر