سخن گفتن رضاشاه، عاليرتبه ترين مقام رسمي دولت ايران، با آتاتورك به زبان تركي، يكي از محكمترين مدارك و شواهد دال بر رسمي و دولتي بودن دو فاكتوي زبان تركي، حتي در اوان سلسله فارس پهلوي نيز است.
اين امر نشان مي دهد كه روند زدودن زبان تركي از ساختار دولت و كشور ايران و به عنوان زباني دولتي-ديپلماتيك پس از ساقط نمودن دولت تركي آزربايجاني قاجار، دفعتا نبوده و به طور انتقالي و پله به پله انجام گرفته است و در نهايت تبديل به وضعيت امروز يعني حاكميت مطلق و انحصاري عنصر ملي فارس و زبان فارس بر تاروپود دولت و كشور ايران و از جمله در عرصه زبان ديپلماتيك گرديده است. اين نيز طبيعي است زيرا ايران كشوري داراي جمعيت اكثريت ترك و تحت حاكميت دول ترك به مدتي بيش از يك هزار سال بوده است و ريشه كن كردن سنت تركي گوئي در كشوري با اكثريت اهالي ترك، محتاج به زمان بوده است.
همچنين سخن گفتن رضاشاه به زبان تركي، صرفا به دليل احترام وي به ميزبان خود آتاتورك نيز نبوده است. بلكه بر عكس، منعكس كننده هويت تركي دولت ايران در آن برهه زماني بوده است. زيرا اگر رضاشاه صرفا به خاطر احترام به آتاتورك به تركي صحبت مي كرد، مي بايست به تركي تركيه به ميزبان خود خطاب كند، اما وي به تركي آزربايجاني يعني زبان رسمي دولت خويش ايران در آن برهه زماني كه زبان اكثريت مردم كشورش نيز بوده سخن مي گويد. يعني سخنگوئي رضاشاه به زبان تركي آزربايجاني تمثيل كننده دولت و كشور ايران در آن برهه بوده است.
-----------------------------------
متن تركي مكالمه رضاشاه با آتاتورك با الفباي عربي و لاتين [پياده شده توسط مئهران باهارلي]
آتاتورك: [؟] توركييه`يه قبول ائتدييينيزده‌ن دولايي، چوخ مسعود و بختيياريز افه‌نديم.
ريضا شاه: من نهايه‌ت خوشبه‌خته‌م كي بو آرزو-يي ديرينه كي واريمدي، مووه‌فه‌ق اولدوم كي سيزي زيياره‌ت ائده‌م.
آتاتورك: چوخ تشه‌ككور ائده‌ريز افه‌نديم. چوخدان بري تشريف-ي شاهانه نيزي اينتيظار ائدييوردوك افه‌نديم، بويوك حسره‌تله و درين صميمييه‌تله. چوخ مسعودوز كي بو مولاقات گونونه ماليك اولموش بولونويوروز.
ريضا شاه: [؟] شايه‌د بيله‌سيز كي نئچه ايل بوندان قاباق، كي من سيزين نوماينده‌ز، او سيزين نومايه‌نده‌يه عرض ائله‌ديم كي گله‌جه‌يه‌م توركييه`يه سيزين زيياره‌تيزه.
آتاتورك: چوخ تشه‌ككور ائده‌ريم. طبيعي، آرخاداشليغيميز چوخ اسكي زامان بوندان، چوخ اسكي سنه‌له‌رده‌ن بري باشلانميش بولونويور. بونو شخصه‌ن بير بيريميزي تانيماق صوره‌تييله شوبهه‌سيز چوخ قوووه‌تله‌نديره‌جه‌ييز افه‌نديم.
ريضا شاه: غفله‌ت شايد اولموشدو سابيق، ولي اوميدواريق آتييه‌ده جوبران ائلييه‌ك.
آتاتورك: هئچ شوبه يوخ افه‌نديم. بيز ده بوتون ممله‌كه‌تجه عئيني فيكير و قناعه‌تده‌ييز افه‌نديم. آرزو بويورسانيز [؟] گؤره‌ليم افه‌نديم.
ريضا شاه: بويورون!
====================ترجمه به فارسی=======================
آتا ترک:از اینکه دعوت را قبول کرده و تشریف آوردید خوشحال و بختیارم
رضا شاه:من خیلی خوشبختم از اینکه آرزوی دیرینه دیدار شما به حقیقت پیوست
آتا ترک:خیلی ممنون خیلی وقت است که تشریف شاهانه شما را انتظار می کشیدم خیلی شادم که با صمیمت اعلام کنم خیلی مسرورم از این ملاقاتی که بین ما رخ داد.
رضا شاه:شاید در جریان باشید که سالها پیش من در ملاقاتی که با نماینده شما داشتم به ایشان عرض کردم که حتماً به ترکیه و به ملاقات شما خواهم آمد.
آتا ترک:خیلی ممنونم بلی دوستی ما از خیلی زمانهای پیش است یعنی از سالهای دور بین ما دوستی وجود دارد اما این ملاقات از نزدیک بانی تحکیم بیشتر این دوستی خواهد شد.
رضا شاه:شاید اگر غفلتی هم رخ داده از این به بعد جبران می شود.
آتا ترک:هیچ شکی نیست ما هم با تمامی کشورمان با عقیده شما موافقیم تشریف فرما شوید.
رضا شاه:بفرمائید.
Atatürk: [?] Türkiye`ye kabul etdiyinizden dolayı çok mesut ve bahtiyarız efendim
Rızaşah: Mǝn nǝhâyǝt xoşbǝxtǝm ki bu ârzu-yi dirinǝ ki varımdı, müvǝffǝq oldum ki sizi ziyârǝt edǝm.
Atatürk: Çok teşekkür ederiz efendim. Çoktan beri teşrif-i şâhânenizi intizar ediyorduk efendim, büyük hasretle ve derin samimiyetle. Çok mesutuz ki bu mulâkat gününe mâlik olmuş bulunuyoruz .
Rızaşah: [?] Șâyǝd bilǝsiz ki neçǝ il bundan qabaq, ki mǝn sizin numayǝndǝz, o sizin numayǝndǝyǝ ǝrz elǝdim ki gǝlǝcǝyǝm Türkiyǝ’yǝ sizin ziyârǝtizǝ.
Atatürk: Çok teşekkür ederim. Tabii, arkadaşlığımız çok eski zaman, bundan çok eski senelerden beri başlamış bulunuyor. Bunu şahsen bir birimizi tanımak suretiyle, şübhesiz çok kuvvetlendireceyiz efendim.
Rızaşah: Qǝflǝt şâyǝd olmuşdu sâbiq, vǝli ümidvarıq âtiyǝdǝ cubran eliyǝk.
Atatürk: Hiç şübhe yok efendim. Biz de bütün memleketçe aynı fikir ve kanaatdeyiz efendim. Arzu buyursanız [?] görelim efendim
Rızaşah: Buyurun
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر